Το τσακάλι της Σάμου

Η Σάμος είναι πιθανότατα το μοναδικό Ελληνικό νησί όπου υπάρχει αυτό το σπάνιο είδος.Οι πλυθυσμοί του έχουν μειωθεί δραματικά σε ολόκληρο τον Ελληνικό χώρο.Μέχρι το 1990 το τσακάλι συγκαταλεγόταν στα «επιβλαβή είδη».

Το είδος δέχτηκε ισχυρό πλήγμα από την επικήρυξη που ίσχυε την περίοδο 1974-1981, όταν περισσότερα από 7.000 ζώα θανατώθηκαν.

Έκτοτε ο πληθυσμός τους δείχνει σαφείς μειωτικές τάσεις, με την εξάπλωσή του να έχει περιοριστεί σημαντικά τα τελευταία 30 χρόνια. Πλέον απαντάται μόνο στην Πελοπόννησο, τη Σάμο, τη Χαλκιδική, την περιοχή Βιστωνίδας/Νέστου και την παραλιακή Φωκίδα.

Εκτός απο την χώρα μας το συναντάμε στην ΝΑ Ευρώπη ,στην βόρεια και ανατολική Αφρική και στην Ασία από την Τουρκία μέχρι το Αφγανιστάν και την Ινδία.

Εχει μήκος κεφαλιού και σώματος 65-105 εκ.ενώ η φουντωτή ουρά του φτάνει τα 20-25 εκ.Οσον αφορά το μέγεθος του είναι ενα ζώο ενδιάμεσο σε αλεπού και λύκο.Το χρώμα του ειναι καφεκόκκινο ή καφεκίτρινο με πυρόχρωμες αποχρώσεις και ασημόχρωμη απόχρωση στην ράχη του.

Το τσακάλι συναντάται σε χαμηλά υψόμετρα και δεν ειναι ζώο του βουνού.

Οι βιότοποι του ειναι η μεσογειακή μακκία,υγρότοποι και λοφοπλαγιές.

Στην Σάμο, περιοχές που συγκεντρώνουν μεγάλους  πλυθυσμούς είναι κυρίως η περιοχή της Βλαμαρής, ο Θειός, ο Μεσόκαμπος και η ευρύτερη περιοχή των Μυτηλινιών.Συναντάται και στο υπόλοιπο νησί αλλά πιό αραιά.

Ειναι ζώο νυκτόβιο σε μεγάλο ποσοστό και κατά την διάρκεια της μέρας κρύβεται ανάμεσα στην βλάστηση.Σε μέρη που δεν ενοχλείται μπορεί δραστηριοποιείται και την μέρα.Αυτό βέβαια είναι κάτι εξαιρετικά σπάνιο.

Τρέφεται με πουλιά ,τρωκτικά και ερπετά κυρίως αλλά είναι και φυτοφάγο.

Το μακρόσυρτο ουρλιαχτό του -σαν κλάμα -είναι πασίγνωστο ειδικά στους κατοίκους που ζούν κοντά στους βιότοπους του.Συνήθως σχηματίζει ομάδες ολιγομελείς που μπορούν να φτάσουν μέχρι τα 5 άτομα.Ζευγαρώνει νωρίς την άνοιξη και  η εγκυμοσύνη κρατάει περίπου δυό μήνες.Κάθε θηλυκό γενάει 2-4 μικρά μία φορά τον χρόνο.Ζεί περίπου 15 χρόνια.
Οι απειλές που δέχεται το είδος αυτό εδώ στην Σάμο εντοπίζονται κυρίως στον κατακερματισμό και την αλλοίωση των βιοτόπων του εξαιτίας της εντατικοποίησης της γεωργίας και της επέκτασης των οικιστικών εκτάσεων, την εγκατάλειψη των παραδοσιακών γεωργό-κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων που θα μπορούσαν να το στηρίξουν διατροφικά,την ευτυχώς περιορισμένη χρήση δηλητηριασμένων δολωμάτων και συγκρούσεις με τροχοφόρα οχήματα.
Παρά την τεκμηριωμένη μείωση των πληθυσμών του και των απειλών που αντιμετωπίζει, δεν θεωρείται προστατευόμενο είδος αλλά ούτε και θηρεύσιμο από την ελληνική νομοθεσία, ενώ δεν εξασφαλίζεται κάποιο καθεστώς προστασίας του από την ΕΕ.To τσακάλι αποτελεί σημαντικό στοιχείο της βιοποικιλότητας στα μεσογειακά οικοσυστήματα τα οποία παραμένουν πολύ ευάλωτα σε ανθρωπογενείς παράγοντες-επιδράσεις. Παρόλα αυτά δεν του έχει αποδοθεί η δέουσα σημασία τόσο ως χαρακτηριστικό είδος της πανίδας των σαρκοφάγων της γηραιάς ηπείρου αλλά και της χώρας μας, όσο και ως προς τον ρόλο του στο οικοσύστημα. Εχει χαρακτηριστεί ως «καθαριστής» της φύσης επειδή λειτουργεί ως θηρευτής των τρωκτικών, περιορίζει τα οργανικά υπολείμματα και σκουπίδια, ενώ μπορεί σε μεγάλες πυκνότητες να δράσει περιοριστικά ως προς τις αλεπούδες. Η προστασία των πληθυσμών του, ως αναπόσπαστο στοιχείο του οικοσυστήματος, διασφαλίζει τη λειτουργικότητά του, γι’ αυτό και η λήψη μέτρων είναι πλέον μια επιτακτική ανάγκη.
Στην Σάμο η περιβαλλοντική οργάνωση Αρχιπέλαγος ασχολείται με την καταγραφή των πλυθυσμών του νησιού και υπολογίζεται ότι στο νησί πρέπει να υπάρχουν περί τα 150-200 άτομα με τάσεις μείωσης των πλυθυσμών αυτών.
Είναι απαραίτητιο οι πλυθυσμοί αυτοί να διαφυλαχθούν και να ανακάμψουν και να προωθηθούν άμεσα δράσεις διατήρησης και αποκατάστασης των βιοτόπων τους, να περιοριστούν τα τροχαία ατυχήματα (μεγάλη μάστιγα εδώ στο νησί) αλλά και να ενισχυθούν οι αγρότες μέσω γεωργο-περιβαλλοντικών μέτρων για τη διαφύλαξη της άγριας πανίδας.

Την αφορμή γιαυτή μου την ανάρτηση την έδωσαν δύο εξαιρετικές εμπειρίες που έτυχε να έχω τις τελευταίες μέρες.

Η πρώτη ήταν σκληρή εφόσον έτυχε να συναντήσω ζώο σκοτωμένο, θύμα τροχαίου λίγο έξω απο το Πυθαγόρειο.Ειδοποιήθηκε το Αρχιπέλαγος που πήρε δείγματα από τα σπλάχνα του ζώου για εξέταση. Ηταν ενα θηλυκό ζώο ηλικίας περίπου ενός έτους.
Η δεύτερη ήταν πάλι με τα παιδιά του Αρχιπελάγους σε αναζήτηση πλυθυσμών. Ηταν μια γοητευτική βραδυνή εμπειρία, διάλογο πιό πολύ θα τον έλεγα με τους πλυθυσμούς των Μυτηλινιών κυρίως.

Στο νησί αυτό έχουν χαριστεί απο την φύση σπουδαία και σπάνια δώρα.Στο χέρι μας είναι να τα γνωρίσουμε και να τα διατηρήσουμε για μάς, για τα παιδιά μας, για τους επισκέπτες μας.