Τρίτη 9 Μαρτίου 2010

Οι εξαλήψεις και εισαγωγές φυτικών ειδών οδηγούν σε φυλογενετική και ταξινομική ομογενοποίηση της ευρωπαϊκής χλωρίδας 


Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν μεταβάλει τη σύνθεση των βιοτόπων μέσα από δύο θεμελιώδεις λειτουργίες, τη μητρική εξαφάνιση και την εισαγωγή ξένων ειδών.

Οι δύο αυτές διαδικασίες επηρεάζουν την ταξινομική (δηλ.την ταυτότητα των ειδών)και την φυλογενετική δομή (δηλ. την εξελικτική ιστορία των ειδών) καθώς την διάρθρωση των συνόλων των ειδών. Ωστόσο, δεν είναι εντελώς γνωστό το σχετικό μέγεθος εφόσον η σπουδαιότητα αυτή των αποτελεσμάτων αφορά μεγάλες χωρικές κλίμακες.

Έρευνες έχουν καταλήξει ότι από το 1500 μ.Χ και μετά έχει σταδιακά αυξηθεί η ταξινομική πολυμορφία- που είναι κυρίως αριθμητικό στοιχείο, σε βάρος της φυλογενετικής ποικιλομορφίας- στοιχείο που αναφέρεται κυρίως στην καταγωγή και στις συνήθειες των φυτικών ειδών.Επίσης έχει αυξηθεί η ταξινομική και φυλογενετική ομοιότητα μεταξύ των ειδών διαφορετικών περιοχών της Ευρώπης.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα χλωρίδες πολλών ευρωπαϊκών περιφερειών να έχουν χάσει εν μέρει και να συνεχίζουν να χάνουν την μοναδικότητα τους και να οδηγούμαστε σε μια κατάσταση ομογενοποίησης.

Η βιοποικιλότητα ενός τόπου είναι συνδυασμός ταξινομικών και φυλογενετικών δομών. Μέχρι τώρα τα φυλογενετικά χαρακτηριστικά των ειδών χρησιμοποιούνται μόνο για σκοπούς μέτρησης της δυναμικής των βιοτόπων χωρίς να υπολογίζεται η εξελικτική τους ιστορία, η μορφολογία, η φυσιολογία και η συμπεριφορά.

Η σύνθεση αυτή δηλαδή η εισβολή ξενικών ειδών και η εξαφάνιση των αυτοφυών ντόπιων δεν είναι τυχαία αλλά αντανακλά συγκεκριμένα γνωρίσματα που έχουν να κάνουν με φυσικές αλλά κυρίως με ανθρωπογενείς περιβαλλοντικές μεταβολές.

Πρώτα θύματα σε αυτές τις αλλαγές είναι συνήθως ασθενέστερα είδη. Και πια είναι αυτά? Είναι εξειδικευμένα ενδημικά ή σπάνια είδη.

Είναι επίσης είδη από ολιγομελείς-φτωχές οικογένειες που αποτελούν όμως διακριτά μέλη των βιοτόπων.

Σε αντικατάσταση αυτών των ειδών κυριαρχούν λίγες οικογένειες πλούσιες σε είδη με γενικότερο οικολογικό ενδιαφέρον και με μεγάλο εύρος κατανομής που καταλαμβάνουν χώρο χωρίς να δίνουν καμία σχεδόν δυνατότητα αύξησης της φυλογενετικής πολυμορφίας.

Σιγά σιγά λοιπόν καταλήγουμε σε μια global κατάσταση που θα έχει σαν αποτέλεσμα την συνεχή μείωση του συνολικού πλούτου των ειδών και της βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Θα ελαττωθεί η ταξινομική και φυλογενετική ποικιλομορφία μεταξύ των περιφερειών της Ευρώπης αλλά και γενικότερα.

Σήμερα στην Ευρώπη υπάρχουν περίπου +13.000 είδη, εκ των οποίων +10.000 είναι ενδημικά, +500 έχουν εξαφανιστεί, και +3.500 είναι είδη αλλοδαπά.

Καταλόγους των ιθαγενών ειδών για τις ευρωπαϊκές περιφέρειες που προέρχονται από το Ευρωπαϊκό Ίδρυμα Επιστημών Ευρωπαϊκής Τεκμηρίωσης μπορεί να βρεί κάποιος στη βάση δεδομένων του συστήματος Flora Europaea ( Http://rbg-web2.rbge.org.uk/FE/fe. html).

Στοιχεία επίσης σχετικά με εξαφάνιση φυτικών ειδών υπάρχουν στους κόκκινους καταλόγους –red data books των επιμέρους χωρών.

Επίσης κατάλογοι ξένων ειδών ανά χώρα, έχουν συγκεντρωθεί από την βάση δεδομένων DAISIE (www.europe-aliens.org).

Ως ξένο ορίζεται ένα  φυτικό είδος που η εισαγωγή του σε μια περιοχή είναι αποτέλεσμα ανθρώπινων δραστηριοτήτων και μετά την πολιτογράφηση του έχει με επιτυχία αναπαραγάγει τους πληθυσμούς του σε άγρια μορφή.

Μόνο τα φυτικά είδη που εισήχθησαν μετά το 1500 μ.Χ θεωρούνται και αναφέρονται σαν  <<αλλοδαπά>>

Οποιαδήποτε ομοιότητα της ανάρτησης με τις σύχρονες κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατουν σήμερα στην χώρα μας,στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικότερα είναι εντελώς συμπτωματική.