Περιοχές Natura -Μια νέα προοπτική
Σε περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που βιώνει η χώρα σήμερα, ίσως τελικά δεν είναι πολυτέλεια η αξιοποίηση από πλευράς της χώρας μας , του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000.
Στην εποχή που ζούμε η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης που θεωρεί αυτονόητη την παράλληλη προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ευμάρειας και της προστασίας του περιβάλλοντος έχει αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστή.
Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα η λανθασμένη εντύπωση ότι οι προστατευόμενες περιοχές δεν αποτελούν ευκαιρία αλλά εμπόδιο για την τοπική ανάπτυξη. Πολλές φορές μάλιστα η διαχείριση και ανάπτυξη των περιοχών αυτών δείχνει να είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα οδυνηρή και δυσάρεστη των περισσότερων αιρετών σε Δήμους, Νομαρχίες και Περιφέρειες, που συστηματικά παραλείπουν να ενεργήσουν ώστε να εκπονηθούν οι μελέτες που απαιτούνται για τον προσδιορισμό των οικολογικών χαρακτηριστικών των προτεινόμενων περιοχών παρόλο που υπάρχει η αξίωση από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού για την ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση τους. Η εντύπωση αυτή ίσως δεν είναι απολύτως αδικαιολόγητη. Όσο απουσιάζει από τη χώρα ένα νομοθετικό πλαίσιο που να καθορίζει με σαφήνεια ποιες δραστηριότητες επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται στις περιοχές Natura 2000 και με ποιες προϋποθέσεις, και ποιο είναι το καθεστώς διαχείρησης τους δεν μπορούμε στην πραγματικότητα να εκμεταλλευτούμε το δυναμικό αυτών των περιοχών. Το οικολογικό δίκτυο Natura έχει να κάνει κυρίως με οδηγίες και κατευθύνσεις διαχείρισης των προτεινομένων προστατευτέων περιοχών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι <<δεσμευτικό>>. Η ειδοποιός διαφορά θα επέλθει όταν τεθούν σαφώς οι όροι μέσα από τις νομοθεσίες που θα διαμορφωθούν για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και το σεβασμό στη φύση στις περιοχές αυτές.
Να προωθηθούν στις προστατευόμενες περιοχές δραστηριότητες όπως η βιολογική ή η ολοκληρωμένη γεωργία και κτηνοτροφία και η μικρής κλίμακας αλιεία που μπορούν να τονώσουν την τοπική οικονομία, και να υπάρξει πρόοδος. Ετσι παραδοσιακά προϊόντα που παράγονται και μπορούν να παραχθούν στις περιοχές αυτές αποκτούν αναγνωρισιμότητα, πιστοποίηση και αύξηση στη ζήτηση, με αποτέλεσμα οι τοπικοί παραγωγοί να απολαμβάνουν τα οικονομικά οφέλη των προσπαθειών τους για την προστασία της περιοχής τους. Αυτό είναι ένα επιπλέον εφόδιο σε κάποια ήδη αναγνωρισμένα γεωργικά προϊόντα του τόπου.
Με την ανάδειξη, την προστασία και αξιοποίηση των περιοχών αυτών δημιουργούνται πράσινες θέσεις εργασίας που έχουν να κάνουν με την έρευνα, την παρακολούθηση και την φύλαξη. Οι τρεις αυτές δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν με σύγχρονες τεχνολογίες πολλές από τις ποιες είναι και τεχνολογίες αιχμής.π.χ τηλεματικό δίκτυο και με συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων-Περιφέρεια, Δήμος, τοπικό δασαρχείο, πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Σάμου, περιβαλλοντικές οργανώσεις (π.χ Αρχιπέλαγος, Καλυψώ, Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF, EΕΠΦ κ.α) ιδιωτικές εταιρείες και τέλος τοπικοί σύλλογοι και πολίτες που ασχολούνται με θέματα περιβάλλοντος.
Βέβαια για να υπάρξει μια τόσο σύνθετη συνύπαρξη θα πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί ενιαίος φορέας διαχείρισης των περιοχών Natura στην Σάμο. H μετέπειτα πορεία -επιτυχία της διαχείρισης όμως, απαιτεί κυρίως την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων και των φορέων που ζουν στις συγκεκριμένες περιοχές και είναι εξαρτημένοι από αυτές.
Μια άλλη δυνατότητα των περιοχών Nαtura είναι η προώθηση του οικοτουρισμού. Οι περιοχές που προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000 αποτελούν σήμερα πανευρωπαϊκά αλλά και σε εθνικό επίπεδο πόλους έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Δείτε το παράδειγμα της Κερκίνης, του Ολύμπου, της Δαδιάς στον Έβρο, της Σαμαριάς, του Λαγανά στη Ζάκυνθο, των Σποράδων ,της Ρόδου με τις πεταλούδες κ.α
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οικοτουρισμός σήμερα θεωρείται παγκοσμίως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή τουρισμού, με ρυθμό ανάπτυξης 3 φορές μεγαλύτερο από τον τομέα συνολικά. Η ανάγκη για νέες υποδομές ή τη βελτίωση υφιστάμενων, δημιουργεί και σε αυτό το επίπεδο επίσης, νέες θέσεις απασχόλησης. Οι περιοχές Natura μπορούν να αποτελέσουν πυλώνα στη μετάβαση μιας περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης που θα δώσει τέλος σε μοντέλα ανάπτυξης που έχουν οδηγήσει τον πλανήτη στο κόκκινο.
H Σάμος λόγω της γεωγραφικής της θέσης επηρεάζεται άμεσα από την Ανατολία. Φυτογεωγραφικά και ζωογραφικά είναι στο όριο. Αυτό την κάνει να έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον. Η βιοποικιλότητα της Σάμου αποτυπώνεται στις τρείς περιοχές Natura που έχουν οριστεί στο νησί (Κέρκης, Καρβούνης ,Αλυκές Ψιλής Άμμου).
Αν αυτή η βιοποικιλότητα χαθεί το κόστος της θα είναι πολύ μεγάλο για να αγνοηθεί και όσο δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα υπολογίζεται ότι τις επόμενες δεκαετίες οι τοπικές κοινωνίες θα βιώσουν δραματικές καταστάσεις.
Τι σημαίνει με απλά λόγια απώλεια βιοποικιλότητας? Εφόσον διαταραχτούν τα φυσικά συστήματα και οι οικότοποι σε λίγα χρόνια παραδοσιακά προϊόντα της Σάμου όπως είναι το κρασί ,το μέλι, το λάδι και τα γαλακτοκομικά θα αντιμετωπίσουν ποιοτικό και ποσοτικό πρόβλημα. Με τα φαινόμενα ερημοποίησης ( απώλεια εδαφών-πλημμύρες, αύξηση θερμοκρασίας-κόστος ενέργειας, περιορισμός υδάτινου δυναμικού-αύξηση τελών κ.α) που αργά ή γρήγορα θα εμφανιστουν θα επηρεαστούν άμεσα οι καθημερινές οικονομικές και κοινωνικές μας συνήθειες. Θα μπούμε έτσι σε ένα φαύλο κύκλο. Με αυτά τα δεδομένα, είναι αδιανόητο να πιστεύουμε ότι οι προστατευόμενες περιοχές της Σάμου θα δράσουν ανασταλτικά στην όποια προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.
Διαχείρηση των περιοχών Natura δεν σημαίνει αποκλεισμός οικονομικών ή παραγωγικών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, αποτελεί την ευκαιρία για τη διαμόρφωση μιας ανάπτυξης που θα καταστήσει την προστασία της βιοποικιλότητας σε συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα που μπορεί να ενισχύσει την προσπάθεια της μικρής μας πατρίδας για έξοδο από την κρίση.
Στην εποχή που ζούμε η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης που θεωρεί αυτονόητη την παράλληλη προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ευμάρειας και της προστασίας του περιβάλλοντος έχει αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστή.
Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα η λανθασμένη εντύπωση ότι οι προστατευόμενες περιοχές δεν αποτελούν ευκαιρία αλλά εμπόδιο για την τοπική ανάπτυξη. Πολλές φορές μάλιστα η διαχείριση και ανάπτυξη των περιοχών αυτών δείχνει να είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα οδυνηρή και δυσάρεστη των περισσότερων αιρετών σε Δήμους, Νομαρχίες και Περιφέρειες, που συστηματικά παραλείπουν να ενεργήσουν ώστε να εκπονηθούν οι μελέτες που απαιτούνται για τον προσδιορισμό των οικολογικών χαρακτηριστικών των προτεινόμενων περιοχών παρόλο που υπάρχει η αξίωση από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού για την ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση τους. Η εντύπωση αυτή ίσως δεν είναι απολύτως αδικαιολόγητη. Όσο απουσιάζει από τη χώρα ένα νομοθετικό πλαίσιο που να καθορίζει με σαφήνεια ποιες δραστηριότητες επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται στις περιοχές Natura 2000 και με ποιες προϋποθέσεις, και ποιο είναι το καθεστώς διαχείρησης τους δεν μπορούμε στην πραγματικότητα να εκμεταλλευτούμε το δυναμικό αυτών των περιοχών. Το οικολογικό δίκτυο Natura έχει να κάνει κυρίως με οδηγίες και κατευθύνσεις διαχείρισης των προτεινομένων προστατευτέων περιοχών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι <<δεσμευτικό>>. Η ειδοποιός διαφορά θα επέλθει όταν τεθούν σαφώς οι όροι μέσα από τις νομοθεσίες που θα διαμορφωθούν για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και το σεβασμό στη φύση στις περιοχές αυτές.
Τι μπορεί να γίνει στην Σάμο
Να προωθηθούν στις προστατευόμενες περιοχές δραστηριότητες όπως η βιολογική ή η ολοκληρωμένη γεωργία και κτηνοτροφία και η μικρής κλίμακας αλιεία που μπορούν να τονώσουν την τοπική οικονομία, και να υπάρξει πρόοδος. Ετσι παραδοσιακά προϊόντα που παράγονται και μπορούν να παραχθούν στις περιοχές αυτές αποκτούν αναγνωρισιμότητα, πιστοποίηση και αύξηση στη ζήτηση, με αποτέλεσμα οι τοπικοί παραγωγοί να απολαμβάνουν τα οικονομικά οφέλη των προσπαθειών τους για την προστασία της περιοχής τους. Αυτό είναι ένα επιπλέον εφόδιο σε κάποια ήδη αναγνωρισμένα γεωργικά προϊόντα του τόπου.
Με την ανάδειξη, την προστασία και αξιοποίηση των περιοχών αυτών δημιουργούνται πράσινες θέσεις εργασίας που έχουν να κάνουν με την έρευνα, την παρακολούθηση και την φύλαξη. Οι τρεις αυτές δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν με σύγχρονες τεχνολογίες πολλές από τις ποιες είναι και τεχνολογίες αιχμής.π.χ τηλεματικό δίκτυο και με συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων-Περιφέρεια, Δήμος, τοπικό δασαρχείο, πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Σάμου, περιβαλλοντικές οργανώσεις (π.χ Αρχιπέλαγος, Καλυψώ, Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF, EΕΠΦ κ.α) ιδιωτικές εταιρείες και τέλος τοπικοί σύλλογοι και πολίτες που ασχολούνται με θέματα περιβάλλοντος.
Βέβαια για να υπάρξει μια τόσο σύνθετη συνύπαρξη θα πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί ενιαίος φορέας διαχείρισης των περιοχών Natura στην Σάμο. H μετέπειτα πορεία -επιτυχία της διαχείρισης όμως, απαιτεί κυρίως την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων και των φορέων που ζουν στις συγκεκριμένες περιοχές και είναι εξαρτημένοι από αυτές.
Μια άλλη δυνατότητα των περιοχών Nαtura είναι η προώθηση του οικοτουρισμού. Οι περιοχές που προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000 αποτελούν σήμερα πανευρωπαϊκά αλλά και σε εθνικό επίπεδο πόλους έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Δείτε το παράδειγμα της Κερκίνης, του Ολύμπου, της Δαδιάς στον Έβρο, της Σαμαριάς, του Λαγανά στη Ζάκυνθο, των Σποράδων ,της Ρόδου με τις πεταλούδες κ.α
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οικοτουρισμός σήμερα θεωρείται παγκοσμίως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή τουρισμού, με ρυθμό ανάπτυξης 3 φορές μεγαλύτερο από τον τομέα συνολικά. Η ανάγκη για νέες υποδομές ή τη βελτίωση υφιστάμενων, δημιουργεί και σε αυτό το επίπεδο επίσης, νέες θέσεις απασχόλησης. Οι περιοχές Natura μπορούν να αποτελέσουν πυλώνα στη μετάβαση μιας περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης που θα δώσει τέλος σε μοντέλα ανάπτυξης που έχουν οδηγήσει τον πλανήτη στο κόκκινο.
H Σάμος λόγω της γεωγραφικής της θέσης επηρεάζεται άμεσα από την Ανατολία. Φυτογεωγραφικά και ζωογραφικά είναι στο όριο. Αυτό την κάνει να έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον. Η βιοποικιλότητα της Σάμου αποτυπώνεται στις τρείς περιοχές Natura που έχουν οριστεί στο νησί (Κέρκης, Καρβούνης ,Αλυκές Ψιλής Άμμου).
Αν αυτή η βιοποικιλότητα χαθεί το κόστος της θα είναι πολύ μεγάλο για να αγνοηθεί και όσο δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα υπολογίζεται ότι τις επόμενες δεκαετίες οι τοπικές κοινωνίες θα βιώσουν δραματικές καταστάσεις.
Τι σημαίνει με απλά λόγια απώλεια βιοποικιλότητας? Εφόσον διαταραχτούν τα φυσικά συστήματα και οι οικότοποι σε λίγα χρόνια παραδοσιακά προϊόντα της Σάμου όπως είναι το κρασί ,το μέλι, το λάδι και τα γαλακτοκομικά θα αντιμετωπίσουν ποιοτικό και ποσοτικό πρόβλημα. Με τα φαινόμενα ερημοποίησης ( απώλεια εδαφών-πλημμύρες, αύξηση θερμοκρασίας-κόστος ενέργειας, περιορισμός υδάτινου δυναμικού-αύξηση τελών κ.α) που αργά ή γρήγορα θα εμφανιστουν θα επηρεαστούν άμεσα οι καθημερινές οικονομικές και κοινωνικές μας συνήθειες. Θα μπούμε έτσι σε ένα φαύλο κύκλο. Με αυτά τα δεδομένα, είναι αδιανόητο να πιστεύουμε ότι οι προστατευόμενες περιοχές της Σάμου θα δράσουν ανασταλτικά στην όποια προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.
Διαχείρηση των περιοχών Natura δεν σημαίνει αποκλεισμός οικονομικών ή παραγωγικών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, αποτελεί την ευκαιρία για τη διαμόρφωση μιας ανάπτυξης που θα καταστήσει την προστασία της βιοποικιλότητας σε συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα που μπορεί να ενισχύσει την προσπάθεια της μικρής μας πατρίδας για έξοδο από την κρίση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου