Τα βαλσαμόχορτα της Σάμου

Το γένος Ηypericum ανήκει σε μια μεγάλη  οικογένεια του φυτικού βασιλείου, αυτή των Ηyperaceae (υπερικίδες) ή Guttifereae. Στην οικογένεια αυτή ταξινομούνται παγκοσμίως περίπου 50 γένη με 1000 είδη των τροπικών και θερμών περιοχών. Στην χώρα μας αντιπρόσωπος της οικογένειας είναι μόνο το γένος Ηypericum και στην Σάμο οι πιο αντιπροσωπευτικοί εκπρόσωποι του είναι τα είδη:

 

Hypericum perforatum-Υπερικό το διάτρητο

Βάλσαμο,βαλσαμόχορτο, χελωνόχορτο, λειχηνόχορτο ,του Προδρόμου το βότανο,σπαθόχορτο

 Hypericum empetrifolium -Υπερικό το εμπετρόφυλλον

Γουδούρα,βαλσαμίνο

Hypericum perfoliatum-Υπερικό το διαμπερές

Λειχηνόχορτο, σταρίδα

Hypericum atomarium

Hypericum cuisinii

Hypericum triquetrifolium

Hypericum montbretii

Το πλήθος των κοινών ονομάτων δείχνει και την μεγάλη σημασία που έχει για τον  λαό μας το γένος αυτό. Από πολύ παλιά το βαλσαμόχορτο αποτελούσε για  τους λαούς της Μεσογείου κάτι σαν πανάκεια εφόσον είχε την φήμη άριστου ιάματος. Χρησιμοποιούσαν όσα είδη διέθετε κάθε τόπος. Έβαζαν συνήθως τις ανθοφόρες  κορυφές του φυτού μέσα σε ένα βάζο με λάδι που το άφηναν στον ήλιο για λίγες μέρες. Αυτό το λάδι μετά το χρησιμοποιούσαν για την επούλωση των πληγών και για διάφορες δερματικές παθήσεις. Πήρε έτσι την ονομασία με την οποία το λέμε και σήμερα, βάλσαμο.Στα μέρη της Μικράς Ασίας το λάδι αυτό το λέγανε σπαθόλαδο ή κιλίτσ γιαγλί ή γιαρά γιαγλί. Σημ: κιλίτσ-σπαθί, γιαρά -τραύμα, γιαγλί -λάδι. 

  Στις μέρες μας το βαλσαμόχορτο   είναι ένα από τα βότανα που έχουν ερευνηθεί περισσότερο και με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της ήπιας και μέτριας κατάθλιψης και άλλων ψυχικών και νευρολογικών διαταραχών.

H πιο σημαντική δραστική ουσία του βαλσαμόχορτου  είναι η υπερικίνη. Η ουσία αυτή είναι συγκεντρωμένη στους αδένες του φυτού. Οι αδένες εμφανίζονται σχεδόν σε ολόκληρο το φυτό, αλλά σε μεγαλύτερη συγκέντρωση στις ανθισμένες κορυφές (κάλυκας και πέταλα), στα φύλλα και ενιότε στους βλαστούς. Περιέχει επίσης φλαβονοειδή (16% στα φύλλα), ξανθόνες, φαινολικά οξέα και ίχνη αιθέριων ελαίων (0,13%).

Κατηγορίες αδένων.

Το κρίσιμο στοιχείο για τα βαλσαμόχορτα είναι οι αδένες οι οποίοι εμφανίζονται σχεδόν σε όλα τα είδη του γένους.Η ποσοτική και ποιοτική σύσταση τους είναι αυτή που προσδιορίζει τον ιαματικό χαρακτήρα των φυτών. 

ΠΡΟΣΟΧΗ Tο βαλσαμόχορτο σε φρέσκια μορφή θεωρείται πιο αποτελεσματικό από το αποξηραμένο.

 Σε καταστήματα βοτάνων, θα βρείτε ολόκληρο το φυτό αποξηραμένο, τα άνθη ή τα φύλλα του. Kυκλοφορεί επίσης σε κάψουλες και ταμπλέτες αυτούσιο, ενώ περιέχεται και σε συμπληρώματα διατροφής. Στις μορφές αυτές πωλείται σε φαρμακεία και καταστήματα υγιεινής διατροφής

Σιδερίτης -Το Ελληνικό τσάι

Το γένος Σιδερίτης ανήκει στην οικογένεια των χειλανθών -Labiatae. Απαντάται στον Ελληνικό χώρο, κυρίως σε ορεινές και ημιορεινές τοποθεσίες, με πάνω από  δέκα είδη και είναι γνωστό σαν τσάι του βουνού.

Τα διάφορα είδη σιδερίτη παρουσιάζουν μεγάλο βοτανικό και φαρμακολογικό ενδιαφέρον για το πλήθος των χημικών ενώσεων που περιέχουν. Οι ιδιότητες τους είναι αντίστοιχες με αυτές του καλλιεργημένου είδους των Ινδιών  camelia sinensis.
Στην αρχαιότητα το όνομα σιδερίτης αναφερόταν σε διάφορα φυτά, που θεωρείτο ότι είχαν την ικανότητα να επουλώνουν τις σοβαρές πληγές από σιδερένια αντικείμενα, όπως τα βέλη ή τα ξίφη κλπ. Αναφέρεται ότι  ο σιδερίτης πήρε το όνομα του από τα δόντια του κάλυκα του άνθους, που μοιάζουν με αιχμή λόγχης. Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε ως θεραπευτικό των πληγών.

Στην Σάμο απαντώνται τρία είδη.

Sideritis sipylea

Το το όνομά του δεικνύει με εύστοχο τρόπο την Ανατολική καταγωγή του.Το οφείλει στο  όρος Σίπυλος το οποίο βρίσκεται μεταξύ της Φρυγίας και της Λυδίας κάπου στην σημερινή κεντρική -βορειοκεντρική Τουρκία. Είναι ορεινό είδος. Είναι το γνωστό τσάι του Κέρκη και του Καρβούνη. Καταναλώνεται ευρύτατα στην Σάμο για τη κατασκευή αφεψημάτων και επειδή  προέρχεται από αυτοφυείς πληθυσμούς χρειάζεται προστασία. Ίσως σε λίγα χρόνια να κινδυνεύσει  με εξαφάνιση.

Sideritis curvidens συνώνυμο του Sideritis romana ssp curvidens

Απαντάται σε όλη την Ελλάδα σε ξηρούς και άγονους τόπους.Είναι ημιορεινό είδος. Είναι γνωστό με το όνομα βλάχικο τσάι ή μπετόνικα ή χόρτο του καλόγερου.

Sideritis lanata -Σιδερίτης ο εριοφόρος.

Το όνομά του το οφείλει στην έντονη τριχοφυΐα που διακρίνει το φυτό. Συναντάται σχεδόν σε όλη την Ελλάδα  σε χέρσους και καλλιεργούμενους αγρούς των χαμηλών υψομέτρων.

Σπάνια φυτά της Σάμου

Alkanna tubulosa -Αλκάνα η σωληνωτή 

Είδος της Δ.Ανατολίας και του Αν.Αιγαίου 

Συναντάται κυρίως στον Καρβούνη απο τα 600-1000 μέτρα σε επιλεγμένες τοποθεσίες. Ανθίζει την άνοιξη στις άκρες των δρόμων και σε ηλιόλουστες τοποθεσίες με φρύγανα. Είναι ξηροθερμικό είδος.

Lithodora hispidula-Λιθόδωρο το δασύ

Είδος του Αν.Αιγαίου,της Κρήτης και της Δ.Ανατολίας.

Ανθίζει τον Μάρτιο κυρίως  στις άκρες των χέρσων χωραφιών στα όρια του δάσους. Συναντάται στην πεδινή  ζώνη σχεδόν σε όλη την Σάμο.Ο χαρακτηρισμός σπάνιος στην περίπτωση του φυτού αυτού αναφέρεται στην εξάπλωση του οσον αφορά τον Ελλαδικό χώρο.Στην Σάμο ειναι αρκετά διαδεδομένο.

 Spiranthes spiralis-Η φθινοπωρινή ορχιδέα

Η εποχή άνθησης των μεσογειακών ορχεοειδών τελειώνει μαζί με το καλοκαίρι.
Μόλις ο καιρός αρχίζει να δείχνει την φθινοπωρινή του διάθεση εμφανίζεται και το τελευταίο είδος της χρονιάς. Είναι η spiranthes spiralis
Είναι είδος με εξάπλωση στην Ευρώπη ,την Ασία και την Β.Αφρική.
Έχει πολύ χαρακτηριστική σπειροειδή ταξιανθία απ όπου πήρε και τ΄ονομά της.

 

Στην Σάμο είναι σχετικά κοινό είδος στα χαμηλά υψόμετρα. Συχνά σχηματίζει μεγάλους πληθυσμούς ειδικά στις ανατολικές περιοχές του νησιού. Συναντάται  σε ανοιχτά λειβαδάκια με αραιή φρυγανική βλάστηση, χέρσα χωράφια με παλιές ελιές και σε πευκώνες με τραχεία Πεύκη. Εμφανίζεται κατά κανόνα στους ίδιους βιότοπους που εμφανίζονται πολλά είδη οφρείς.

  Έχει πολύ μικρά λουλουδάκια που μοιάζουν σαν παγωμένα. Σε πολλούς αρέσει να την  λένε και παγωμένη ορχιδέα. 

Τα φύλλα εμφανίζονται στην βάση του φυτού και σχηματίζουν αραιό ρόδακα.

Οι κόνδυλοι του φυτού

Εξάπλωση του είδους στην Σάμο (οι μαύρες κουκίδες δεικνύουν μεγαλύτερη πυκνότητα)Χαρτογράφιση: Les naturalistes Belges,vol 89. P.Delforge

Εξάπλωση του είδους στην Ελλάδα

Χαρτογράφιση: Σπύρος Τσιφτσής.

Εξάπλωση του είδους στο Αν.Αιγαίο και στην Τουρκία.(μαύρες κουκίδες)

Χαρτογράφιση: Flora of Turkey and the east Aegean islands,vol 8

Οικογένεια των αμαρυλλίδων-amaryllidaceae

Στην οικογένεια των αμαρυλλίδων ανήκουν είδη φυτών τα οποία συνήθως ανθίζουν το φθινόπωρο. Εχουν ιδιαίτερα εντυπωσιακά λουλούδια. Η Σάμος φιλοξενεί αρκετά απο αυτά.

Amaryllis belladonna.-Αμαρυλλίς η ευθάλεια. Είναι είδος της νότιας Αφρικής. Στο νησί συναντάται συνήθως σαν καλλωπιστικό, καλλιεργημένο είδος.

.

Sternbergia lutea-Στερνμπέργια η ξανθή-Yellow star flower 

Κοινές ονομασίες : Λαλές, αγριολαλές, αγριόκρινος 

Narcissus serotinus-Νάρκισσος ο όψιμος

Κοινές ονομασίες : Μανουσάκι, ζαμπάκι 

Οι νάρκισσοι της Σάμου και οι στερνβέργιες είναι είδη των παραμεσογειακών περιοχών 

Viola helrdeichiana  (Συμπληρωματικό)

Ένας από τους βασικούς στόχους του ιστολογίου είναι και η καταγραφή των διαφόρων οικογενειών,ειδών και υποειδών της χλωρίδας της Σάμου. Η προσπάθεια αυτή πολλές φορές απαιτεί μεθοδική αναζήτηση και στο πεδίο και στην διαθέσιμη βιβλιογραφία. Για την Σάμο η πιο επαρκής καταγραφή αποκλειστικά για την χλωρίδα του νησιού έχει γίνει το 1986 από έναν ντόπιο επιστήμονα τον Δημήτρη Χριστοδουλάκη καθηγητή στο πανεπιστήμιο της Πάτρας. Από τότε αρκετά δεδομένα έχουν αλλάξει.Οι κατά καιρούς ερευνητές έχουν προσθέσει και άλλα είδη. Επίσης  έχει γίνει και επαναπροσδιορισμός  κάποιων άλλων ειδών.
Στην περίπτωση του επαναπροσδιορισμού είναι και η αναφορά της viola heldreichiana.
Για την βιόλα αυτή είχε πρωτογίνει ανάρτηση στο παρόν ιστολόγιο στις 16-9-2010 και οι γραμμές που ακολουθούν είναι επιπλέον συμπληρωματικές πληροφορίες.
Ο Χριστοδουλάκης στην καταγραφή του το 1986 αναφέρει για την κορυφή του Καρβούνη την viola hymettia. Ένα είδος βιόλας που πήρε το όνομά της από τον Υμηττό της Αττικής εφόσον εκεί πρώτο καταγράφηκε.Η βιόλα αυτή είναι φυτό των βουνών της Αττικής κυρίως αλλά και κάποιων βουνών της Πελοποννήσου . Η αναφορά λοιπόν αυτή του Χριστοδουλάκη βασίστηκε στην Flora Aegea του 1934 ένα μνημειώδες έργο του Αυστριακού βοτανολόγου Karl.H.Rechinger όπου την αναφέρει στις λίστες του σαν βιόλα του Υμηττού.Την συνέλεξε στην κορυφή του Καρβουνη στις 19 Απριλίου του 1934.
Από τότε πέρασαν περίπου 60 χρόνια μέχρι να επαναπροσδιοριστεί το είδος αυτό της Σάμου σαν βιόλα του Χέλδραιχ χάρις στον Σουηδό Sven Snogerup που την κατέγραψε στις 8 Μαΐου του 1992. Η πιό πρόσφατη αναφορά για το είδος αυτό της κορυφής του Καρβούνη  έγινε φέτος στις 30-3-2010. Παρά τις  αναζητήσεις για την viola hymettia όλα αυτά τα χρόνια στον Καρβούνη το είδος αυτό δεν έχει βρεθεί και το τελικό συμπέρασμα είναι ότι πιθανότατα δεν συναντάται στην Σάμο.

Το παράδειγμα της Κρήτης-Μια άλλη ανάπτυξη

Ανάπτυξη χωρίς ανθρώπινες παρεμβάσεις.

Σε μια εποχή, όπου τα έμβια είδη εξαφανίζονται με ανησυχητικό ρυθμό, κυρίως λόγω καταστροφής των βιοτόπων, το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης, το οποίο εκτείνεται σε 300 στρέμματα, αποτελεί έναν, μικρό μεν, αλλά σημαντικό χώρο όπου η χλωρίδα και η συνυπάρχουσα πανίδα προστατεύονται και μπορούν να αναπτύσσονται χωρίς ανθρώπινες παρεμβάσεις.
Την ιδέα της δημιουργίας του Πάρκου στο Ακρωτήρι, στην ιδιοκτησία του Πολυτεχνείου Κρήτης, είχε το 1994 ο τότε Πρύτανης του Πολυτεχνείου, Καθηγητής Γιάννης Φίλης. Ο ίδιος σχεδίασε και ανέπτυξε τo Πάρκο στα επόμενα 10 χρόνια με την μερική στήριξη της Παγκρήτιας Ένωσης της Αμερικής και το 2004 το εγκαινίασε. Από το 1994 έως σήμερα ο Γιάννης Φίλης είναι διευθυντής του Πάρκου.
Το 2007, η Ακαδημία Αθηνών αναγνώρισε την περιβαλλοντική σημασία της δημιουργίας του Πάρκου, και απένειμε έπαινο στον Γιάννη Φίλη.
Πιστεύεται ότι το Πάρκο Διάσωσης Χλωρίδας και Πανίδας του Πολυτεχνείου Κρήτης, πέραν από τους άμεσους σκοπούς του, θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους δημόσιους φορείς και τους ιδιώτες, τονίζοντας τη σημασία που έχουν τέτοιες πρωτοβουλίες στην προστασία του περιβάλλοντος.
Στο παρελθόν ολόκληρη η περιοχή, προσφερόταν τόσο για βόσκηση όσο και για καλλιέργεια, δραστηριότητες που συνεχίστηκαν ακόμα και μετά την αγορά της έκτασης από το Πολυτεχνείο Κρήτης. Το 1994 η έκταση περιφράχτηκε και απομακρύνθηκαν οι κυνηγοί, οι βοσκοί και οι καλλιεργητές και ο χώρος έκτοτε προστατεύεται.
Σήμερα πραγματοποιείται μονάχα η καλλιέργεια και η συγκομιδή του ελαιώνα με βιολογικές μεθόδους από το προσωπικό του Πάρκου.
Αναζητήστε πληροφορίες για το πάρκο στην διεύθυνση
  http://www.park.tuc.gr/index.php 
Στην Κρήτη υπάρχει και το πιλοτικό δίκτυο μικροαποθεμάτων φυτών του LIFE
http://cretaplant.biol.uoa.gr/photos/cretaplant_poster.pdf

Περιοχές Natura -Μια νέα προοπτική

 Σε περίοδο έντονης οικονομικής κρίσης, όπως αυτή που βιώνει η χώρα σήμερα, ίσως τελικά δεν είναι πολυτέλεια η αξιοποίηση από πλευράς της χώρας μας , του ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura 2000.
Στην εποχή που ζούμε η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης που θεωρεί αυτονόητη την παράλληλη προώθηση της κοινωνικοοικονομικής ευμάρειας και της προστασίας του περιβάλλοντος έχει αρχίσει να γίνεται ευρέως γνωστή.
Παρόλα αυτά υπάρχει ακόμα η λανθασμένη εντύπωση ότι οι προστατευόμενες περιοχές δεν αποτελούν ευκαιρία αλλά εμπόδιο για την τοπική ανάπτυξη. Πολλές φορές μάλιστα η διαχείριση και ανάπτυξη των περιοχών αυτών δείχνει να είναι μια διαδικασία ιδιαίτερα οδυνηρή και δυσάρεστη των περισσότερων αιρετών σε Δήμους, Νομαρχίες και Περιφέρειες, που συστηματικά παραλείπουν να ενεργήσουν ώστε να εκπονηθούν οι μελέτες που απαιτούνται για τον προσδιορισμό των οικολογικών χαρακτηριστικών των προτεινόμενων περιοχών παρόλο που υπάρχει η αξίωση από μεγάλη μερίδα του πληθυσμού για την ανάδειξη, προστασία και αξιοποίηση τους. Η εντύπωση αυτή ίσως δεν είναι απολύτως αδικαιολόγητη. Όσο απουσιάζει από τη χώρα ένα νομοθετικό πλαίσιο που να καθορίζει με σαφήνεια ποιες δραστηριότητες επιτρέπονται και ποιες απαγορεύονται στις περιοχές Natura 2000 και με ποιες προϋποθέσεις, και ποιο είναι το  καθεστώς διαχείρησης τους δεν μπορούμε στην πραγματικότητα να εκμεταλλευτούμε το δυναμικό αυτών των περιοχών. Το οικολογικό δίκτυο Natura έχει να κάνει κυρίως με οδηγίες και κατευθύνσεις διαχείρισης των προτεινομένων προστατευτέων περιοχών. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι <<δεσμευτικό>>. Η ειδοποιός διαφορά θα επέλθει όταν τεθούν σαφώς οι όροι μέσα από τις νομοθεσίες που θα διαμορφωθούν για την ορθολογική διαχείριση των φυσικών πόρων και το σεβασμό στη φύση στις περιοχές αυτές.

Τι μπορεί να γίνει στην Σάμο

Να προωθηθούν στις προστατευόμενες περιοχές δραστηριότητες όπως η βιολογική ή η ολοκληρωμένη γεωργία και κτηνοτροφία και η μικρής κλίμακας αλιεία που μπορούν να τονώσουν την τοπική οικονομία, και να υπάρξει πρόοδος. Ετσι παραδοσιακά προϊόντα που παράγονται και μπορούν να παραχθούν στις περιοχές αυτές αποκτούν αναγνωρισιμότητα, πιστοποίηση και αύξηση στη ζήτηση, με αποτέλεσμα οι τοπικοί παραγωγοί να απολαμβάνουν τα οικονομικά οφέλη των προσπαθειών τους για την προστασία της περιοχής τους. Αυτό είναι ένα επιπλέον εφόδιο σε κάποια ήδη αναγνωρισμένα γεωργικά προϊόντα του τόπου.
Με την ανάδειξη, την προστασία και αξιοποίηση των περιοχών αυτών δημιουργούνται πράσινες θέσεις εργασίας που έχουν να κάνουν με την έρευνα, την παρακολούθηση και την φύλαξη. Οι τρεις αυτές δράσεις μπορούν να αναπτυχθούν με σύγχρονες τεχνολογίες πολλές από τις ποιες είναι και τεχνολογίες αιχμής.π.χ τηλεματικό δίκτυο και με συνεργασία των εμπλεκομένων φορέων-Περιφέρεια, Δήμος, τοπικό δασαρχείο, πανεπιστήμιο Αιγαίου, Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Σάμου, περιβαλλοντικές οργανώσεις (π.χ Αρχιπέλαγος, Καλυψώ, Ορνιθολογική Εταιρεία, WWF, EΕΠΦ κ.α) ιδιωτικές εταιρείες και τέλος τοπικοί σύλλογοι και πολίτες που ασχολούνται με θέματα περιβάλλοντος.
Βέβαια για να υπάρξει μια τόσο σύνθετη συνύπαρξη θα πρέπει πρώτα να δημιουργηθεί ενιαίος φορέας διαχείρισης των περιοχών Natura στην Σάμο. H μετέπειτα πορεία -επιτυχία της διαχείρισης όμως, απαιτεί κυρίως την ενεργό συμμετοχή των ανθρώπων και των φορέων που ζουν στις συγκεκριμένες περιοχές και είναι εξαρτημένοι από αυτές.
Μια άλλη δυνατότητα των περιοχών Nαtura είναι η προώθηση του οικοτουρισμού. Οι περιοχές που προστατεύονται από το δίκτυο Natura 2000 αποτελούν σήμερα πανευρωπαϊκά αλλά και σε εθνικό επίπεδο πόλους έλξης χιλιάδων επισκεπτών. Δείτε το παράδειγμα της Κερκίνης, του Ολύμπου, της Δαδιάς στον Έβρο, της Σαμαριάς, του Λαγανά στη Ζάκυνθο, των Σποράδων ,της Ρόδου με τις πεταλούδες κ.α
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο οικοτουρισμός σήμερα θεωρείται παγκοσμίως η ταχύτερα αναπτυσσόμενη μορφή τουρισμού, με ρυθμό ανάπτυξης 3 φορές μεγαλύτερο από τον τομέα συνολικά. Η ανάγκη για νέες υποδομές ή τη βελτίωση υφιστάμενων, δημιουργεί και σε αυτό το επίπεδο επίσης, νέες θέσεις απασχόλησης. Οι περιοχές Natura μπορούν να αποτελέσουν πυλώνα στη μετάβαση μιας περιβαλλοντικά βιώσιμης ανάπτυξης που θα δώσει τέλος σε μοντέλα ανάπτυξης που έχουν οδηγήσει τον πλανήτη στο κόκκινο.
H Σάμος λόγω της γεωγραφικής της θέσης επηρεάζεται άμεσα από την Ανατολία. Φυτογεωγραφικά και ζωογραφικά είναι στο όριο. Αυτό την κάνει να έχει αναπτύξει ένα ιδιαίτερο φυσικό περιβάλλον. Η βιοποικιλότητα της Σάμου αποτυπώνεται στις τρείς περιοχές Natura που έχουν οριστεί στο νησί (Κέρκης, Καρβούνης ,Αλυκές Ψιλής Άμμου).
Αν αυτή η βιοποικιλότητα χαθεί το κόστος της θα είναι πολύ μεγάλο για να αγνοηθεί και όσο δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα υπολογίζεται ότι τις επόμενες δεκαετίες οι τοπικές κοινωνίες θα βιώσουν δραματικές καταστάσεις.
Τι σημαίνει με απλά λόγια απώλεια βιοποικιλότητας? Εφόσον διαταραχτούν τα φυσικά συστήματα και οι οικότοποι σε λίγα χρόνια παραδοσιακά προϊόντα της Σάμου όπως είναι το κρασί ,το μέλι, το λάδι και τα γαλακτοκομικά θα αντιμετωπίσουν ποιοτικό και ποσοτικό πρόβλημα. Με τα φαινόμενα ερημοποίησης ( απώλεια εδαφών-πλημμύρες, αύξηση θερμοκρασίας-κόστος ενέργειας, περιορισμός υδάτινου δυναμικού-αύξηση τελών κ.α) που αργά ή γρήγορα θα εμφανιστουν θα επηρεαστούν άμεσα οι καθημερινές οικονομικές και κοινωνικές μας συνήθειες. Θα μπούμε έτσι σε ένα φαύλο κύκλο. Με αυτά τα δεδομένα, είναι αδιανόητο να πιστεύουμε ότι οι προστατευόμενες περιοχές της Σάμου θα δράσουν ανασταλτικά στην όποια προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.
Διαχείρηση των περιοχών Natura δεν σημαίνει αποκλεισμός οικονομικών ή παραγωγικών δραστηριοτήτων. Αντίθετα, αποτελεί την ευκαιρία για τη διαμόρφωση μιας ανάπτυξης που θα καταστήσει την προστασία της βιοποικιλότητας σε συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα που μπορεί να ενισχύσει την προσπάθεια της μικρής μας πατρίδας για έξοδο από την κρίση.